Центральное духовное управление мусульман - Таврический муфтият - Къур`ан окъувнынъ эдеби

Къур`ан окъувнынъ эдеби

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَن لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ولا مَثِيلَ له ولا ضِدَّ له ولا نِدَّ له، وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وحَبِيبَنا وعظيمَنا وقائدَنا وقُرَّةَ أَعْيُنِنا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وصَفِيُّهُ وحبيبُهُ صَلَوَاتُ اللهِ وَسَلاَمُهُ عَلَيْهِ وَعَلَى كُلِّ رَسُولٍ أَرْسَلَه. الصلاةُ والسلامُ عليكَ سيِّدي يا رسولَ الله. الصلاةُ والسلامُ عليكَ يا سيِّدي يا صاحِبَ الذِّكرَى يا أبا القاسِم يا أبا الزَّهْراءِ يا محمد. أَمَّا بَعدُ عِبَادَ اللهِ، فإني أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْقَديرِ القائلِ في مُحْكَمِ كتابِه:

﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾

Къудрет саиби олгъан ве эр шейни яраткъан Аллаhкъа хамд олсун. Ортагъы олмагъан, ич кимсеге ве ич бир шейге ошамагъан, шекильге ве мекянгъа мухтадж олмагъан ве эр шейни эшиткен ве бильген Екяне Яратыджымызгъа хамду сеналар олсун.

Бизим Пейгъамберимизге ве башкъа бутюн Пейгъамберлерге салят ве селямлар олсун. Шеhадет этем ки, Аллаhтан башкъа иляh ёкъ ве шеhадет этем ки, Мухаммад Аллаhнынъ Ресулюдыр.

Урьметли дин къардашларым! Эпимиз Аллаhнынъ къуллары оламыз. Онынъ ичун такъвалы олып Аллаhнынъ эмир эткенини япмагъа ве ясакъ къылдыгъы бутюн шейлерден къачынмагъа эпнъизни давет этем.

Аллаh Къур`анда ("Аль-Къамар" Суреси, 17 Аети) буюрды:

 وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ

Манасы: «Аллаh Къур`аннынъ окъулувыны, эзберлевини ве насиат алувыны къолай къылды».

Бунданъ гъайры Къур`анда бойле айтыла:

«Къур`анны эзберлемеге тырышкъанларгъа Аллаh ярдым эте ве оларнинъ эзберлевини къолайлаштыра».

Эвельдеки Пейгъамберлернинъ умметлери, меселя: Таураты, Инджильни ве Забурны эзберлемейип, китаптан окъуй эдилер ве бу китапларны эзберден бильген инсан сайысы бек аз эди. Къур`аннынъ эввельдеки Семавий китаплардан фаркълы оларакъ эзберленувы къолайдыр ве Пейгъамберимизнинъ умметинденъ бир чокъ киши oны эзберден биле.

Сайгъылы мусульманлар! Керчектен де, Юдже Аллаh бизим Пейгъамберимиз Мухаммад ‘алейhиссалямгъа муаззам бир муджизе багъышлады – бу муджизе Къур`ан-и Керимдир. Пейгъамберимизнинъ бу муджизеси асырлар эввель башлагъан ве Къыямет кунюнедже девам этеджек.

Ве Шари’атымызда эр шейнинъ адабы олгъаны киби Къур`ан-и Кяриминъ окъумакънынъ да aдaбы бар. Биринджиден, Къур`анны окъугъанда Аллаh ризасы ичюн самимий ниет олмалы ве Къур`ан окъумакънынъ асыл гъаййеси бу бир тек Аллаhнынъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн олмакъ керек.

Мубарек Къур`анда буюрыла ки:(«Аль-Баййинаh» суреси 5 Аети)

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ

Mанасы: «Эвельдеки мусульманларгъа (яни эвельдеки Пейгъамберлернинъ джемиетлерине) Таурат ве Инджильде Екяне Яратыджыгъа, ортагъы олмагъан Аллаhкъа ибадет этсинлер ве бу ибадетлерни риякярлыкъсыз яни самимиет иле япсынлар деп эмир этиле. Бунен берабер оларгъа иманлы олып, бутюн Пейгъамберлерге ве Ресуллерге инанмакъ, янълыш динлерни кутьмемеге – яни тек Ислям елуны тутмакъа, Намаз къылмагъа ве Зекят бермеге де эмир этиле. Бу ел Семавий Китапларда косьтериле, ве тек бу ёл Акъикъий ёлдыр».

Пейгъамбер Мухаммад ﷺ деди: 

خَيْرُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْءانَ وَعَلَّمَهُ

Манасы: «Аранъызда энъ яхшылары бу Къур`анны огренип башкъаларгъа огреткенлердир».

Эр бир хайыр амельни самимийет иле Аллаh ризасы ичюн бир ниетнен япмакъ керекмиз сайгъылы мусульманлар. Къур`ан окъугъанымызда да буны мытлакъа Аллаh ризасы ичун япмагъа керекмиз, чунки эгер бир инсан башкъалары оны макътавсынлар деп, я да бу дюньянынъ бир аманлыгъыны къазанмакъ ичюн бир шей япса (меселя биревлерден устюн олмакъ, я да адамлар оны урьмет этсинлер деп) бу иш хайыр бир иш сайылмаз.

Мисyак – бу табиий тиш темизлеген чёп, оны Пейгъамбер Мухаммад  ﷺ къулланмагъа тевсие этти, чунки мисвакънын буюк файдалары бар меселя мисвакъынъ файаларынъдан бириси бу арифлерни ве сёзлерни догъру айтмагъа ярдым этемесидир. Онун ичун Къур`ан окъумаздан эввель тишлерини ве кемерлерини мисвакънен темизлемек пек яхшыдыр. Ондан гъайры Къур`ан окъугъанда там тахаретли алда олмагъа тевсие этиле, яни эм гъусульнинъ эм де абдестнинъ олдугъы алда Къур`ан окъумагъа даа яхшыдыр. Мында шуны хатырлатмагъа истийим - абдестсиз оларакъ, яни абдест олмадан Къур`ангъа токъунмакъ харамдыр,яни ким Къур`aнны елине алып окъумагъа истесе баштан абдест алмакъ керек. Эгер гъусуль абдестимиз бар исе Къур`ангъа тиймеден, эзберден бильгенимиз сурелерини абдестсиз де окъумагъа мумкюн. Ве бутюн Ислям алимлери бу мевзуда эмфикирделер, яни егер инсан гъусуль абдестли олуп Къур`анны эзберден сеснен окъуса бунъа ич бир сакъынджа ёкъ ве буны япкъаны ичун ин шаАллаh савап къазаныр. Гъусульсиз алда яни джунуб олгъанларгъа яда хайд вакътында олгъанларгъа исе Къур`ангъа тиймеге ве эзберденъ сеснен Къуp`анны окъумагъа олмай, амма Аетлерге козьлернен бакъып, сеслендирмейип, яни ичинден (юрекнен) окъумагъа мумкюн. Бирде бу алда оларгъа зикр, сaляуат, тахмид, таhлиль ве ду‘а` окъумагъа мумкюн.

Бутюн бу ду‘алар Къур`андан, ве гъусульсиз алда олгъанлар оларны зикр ниетнен окъуйлар.

Къур`ан окъугъан адам оны темиз ерде окъусын, бу мустахаббдыр – яни бойле япылса даа яхшы олыр. Къур`ан джамиде окъулса, даа  яхшы олур, чюнки джамилер эм темиз, азиз бир ер олып эм де дюньяда энъ яхшы ерлердир. Къур`анны окъугъанда саакин бир ерге отурып, Къыбляh тарафкъа ёнелип, юрегимизни ятыштырып окъумагъа тевсие этиле. Амма Къур`анны эм аякъ устюнде тургъанда, эм отургъанда, эм бир шейге таянып отургъанда, эм яткъанда мумкюн олгъаныны бильмемиз керек сайгъылы мусульманлар. Меселя бир инсан ятакъта ерлешип Аллаh ризасы ичун ве догъру бир теляффузнен Къур`ан окъуса – сауаб къазанмыш олур.  

Къур`анны окъумаздан эвель та`аууз окъуп, яни «А’узу билляhи минаш-шайтанир-раджим» деп шейтандан имае истемек суннеттир. Бунынъ акъкъында Къур`анда (16 «Ан-Нахль» Суресининъ, 98 Аетинде) буюрыла:

فَإِذَا قَرَأْتَ القُرْءَانَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

Манасы: «Къур`ан окъумагъа башлагъанда, Аллаhтан лянетли шейтандан имае истейин».

Къур`ан окъугъанда исе мазлюмиет (смирение) ве Аллаhкъа итаат этув тушунджелерине далмакъ ве мумкюн олдугъы къадар эн яхшы шекильде окъумагъа, яни хата япмадан, аджеле этмеден,  бутюн къаиделере риает этип окъумагъа тырышмакъ керек. Эгер инсан бу шекильде Къур`ан окъуса, окъугъанындан акъыкъый къуванч ве раатлыкъ иссете (чувствует), юреги исе хошнутлыкъ(удовлетворение) иле тола. Къур`анда буюрыла («Ан-Ниса» Суреси, 82 Аети):

أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآَنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا

 манасы: «Не ичюн олар Къур`аннынъ манасына дикъкъат этмейлер ве тюшюнмейлер?! Бу Аллаh тарафынъдан эндирильген Семавий Китаптыр».

Керчектен де, Къур`анда ич бир зыддиет екъ, ве бу Къур`аннынъ Аллаhтан эндирильгенине бир исбаттыр. 

Ойле такъвалы мусульманлар бар эди ки Къур`андан бир Аетини окъугъан сонъ бутюн гедже агълай эдилер, чюнки Къур`аннынъ терен манасы темиз юреклерге бойле тесир эте. Керчектен де, Къур`анны окъугъанда агъламакъ, бу айры бир ал, бу, такъвалы ве пек кучьлю иман саиплерининъ аляметидир. Къур`анда ("Аль-Исра`" Суресинде, 109 Аетте) буюрыла:

                       وَيَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهمْ خُشُوعًا

Манасы: «Ве  кене олар седжде япып Аллаhкъа олгъан мазлюмиетлернинъден агълайлар. Ве Къур`ан окъугъанда Аллаh къоркъусы ве такъвалары юкселе, юреклери йымшай козьлери  исе яшларнен тола».

Къур`анны окъугъан инсан, оны дюльбер сеснен ве макъамнен окъумагъа тырышмагъа керек. Онен берабер, ве мында кенеде дикъкъатынъызны чекмеге исейим, - керек олмагъан ерлерде узатмакъ я да эзгили тарзда (мелодично) окъумакъ ичюн бир арифни къошмагъа яда бир арифни къачырмакъа олмай. Аллаh Къур`анда ("Аль-Муззаммиль" Суресинде, 4 Аетте) бойле буюра:

وَرَتِّلِ القُرْءَانَ تَرْتِيلاً

Манасы: «Къур`анны догъру, анълайышлы ве эр ариф тек тек эшитиледжек шекильде окъу». Умм Салямаh айткъанына коре, бизим Пейгъамберимиз Мухаммад ﷺ Къур`ан окъугъанда окъудугъы эр арифи  айры айры эшитмек мумкюн, о къадар ачыкъ ве темиз окъуй эди.

Урьметли мусульманлар! Къур`анны окъугъанда бу къаиделерге эсасланынъыз ве Къур`ан окъумакъ эдебини кутюнъиз. Тефсирни огренинъиз ве Къур`анда язылгъанларны кутюнъиз, чюнки Къур`ан - бу эр мусульман ичун омюр бою бир рехбердир. Къур`ан бизим ичун бир хайыр ве рахметтыр ве Онынъ саесинде Аллаhнынъ Ирадесинен хасталыкълара шифа` келе. Оны догъру окъусанъыз, Аллаh сизге чокъ мукяфат ве сауаб багъышлар. Къур`ан окъуп, севабыны олюлерге багъышласакъ, бизим ичун хайыр оларгъа исе рахмет, мерхамет ве енгиллик олур. Шуны унутмайыкъ сайгылы къардашларым: Аллаhу Та`аля мусульманлардан кимни истесе оны `афу этер, амма базылары мытлакъа `азап чекеджек.

Аллаh бизге Къур`анны догъру окъумагъа ве оны окъуп, хайыр къазанмагъа насип этсин. Ве бизни багъышлап Дженнетке азапсыз кирмеке насип эйлесинъ.

هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِي وَلَكُمْ

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، والصلاةُ والسلامُ على سيِّدِنا محمد الصادِقِ الوَعْدِ الأَمينِ وعلى إِخْوَانِهِ النبيِّين والمُرسَلين. ورَضِيَ اللهُ عن أُمَّهاتِ المُؤمنين وآلِ البيتِ الطَّاهِرِين وعن الخُلَفَاءِ الرَّاشِدين أبي بكرٍ وعمرَ وعُثْمانَ وعليّ وعن الأَئِمَّةِ المُهْتَدِين أبي حنيفةَ ومالكٍ والشَّافعيِّ وأحمدَ وعن الأولياءِ والصالحين. أمَّا بعدُ عِبَادَ اللهِ فإنِّي أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ العَليِّ الْعَظِيمِ فَاتَّقُوهُ.

واعْلَمُوا أنَّ اللهَ أمَرَكُمْ بِأَمرٍ عظيمٍ، أَمَرَكُم بالصلاةِ والسلامِ على نبيِّهِ الكَريمِ فقال في مُحْكَمِ تَنْزِيلِهِ: ﴿ إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهيمَ وَبَارِكْ على سيّدِنا مُحمدٍ وَعلى آلِ سيِّدِنا مُحمدٍ كما بارَكْتَ على سيِّدِنا إبراهيمَ وعلى آلِ سيدِنا إبراهيمَ في العالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ الأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالأَمْوَات