إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَن لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ولا مَثِيلَ له ولا ضِدَّ له ولا نِدَّ له، وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وحَبِيبَنا وعظيمَنا وقائدَنا وقُرَّةَ أَعْيُنِنا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وصَفِيُّهُ وحبيبُهُ صَلَوَاتُ اللهِ وَسَلاَمُهُ عَلَيْهِ وَعَلَى كُلِّ رَسُولٍ أَرْسَلَه. الصلاةُ والسلامُ عليكَ سيِّدي يا رسولَ الله. الصلاةُ والسلامُ عليكَ يا سيِّدي يا صاحِبَ الذِّكرَى يا أبا القاسِم يا أبا الزَّهْراءِ يا محمد. أَمَّا بَعدُ عِبَادَ اللهِ، فإني أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْقَديرِ القائلِ في مُحْكَمِ كتابِه:
﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾
Юдже Аллаhкъа хамд олсун, О бизге ярдым ве бизни афу этсин деп, Ду‘а` этемиз. Бизни шерден ве яманлыкътан къорчаласын деп, Онъа ялварамыз. Кимге Аллаh Акъикъат елуны берди, ич кимсе оны бу елдан шашыртмаз. Амма кимге Аллаh Акъикъат елуны бермеди, ич кимсе оны къорчаламаз. Шеhадет этем, Аллаhтан башкъа иляh ёкъ, Онынъ ортагъы екъ ве Мухаммад ﷺ Аллаhнынъ къулу ве Пейгъамберидир. Ресуллерден ве Пейгъамберлерден энъ улу ве шерефли олгъан Мухаммад ‘аляйhиссалям ‘Абдуллаhнынъ огълуна салят ве селям олсун. Бутюн несилине, съахабелерине ве кери къалгъан бутюн Пейгъамберлерге де съалят ве селям олсун.
Аллаhнынъ къуллары! Такъвалы олмагъа эпинъизни давет этем.
Аль-Байhакый имамы Пейгъамберимиз Мухаммаднинъ ﷺ бойле Хадисни беян этти:
"طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ"
Манасы: «Диний бильгилерни алмагъа (огренмеге) – эр бир мусульманнынъ боюн борджыдыр».
Ваджип олгъан диний бильгилер микъдарына Тевхид ильми ве эр бир мусульман озь Иманыны сакълагъан бильгилер кире. Буны эр бир мусульман бильмек керектир.
Инсан джаиль олмамакъ керек, чюнки бильгили олмакъ тек илим адамларынен сынъырланмагъан, бутюн инсанларнынъ борджудыр.
Ибн Аль-Мубарактан диний бильгилерден мытлакъа бильмеге керек олгъан недир деп сорагъанда, о, ваджип олгъан диний бильгилер микъдарына шуны да кирсеткен эди:
«Инсан бильгиси олмадан бир де бир арекетнинъ япылмасына башламасын, сорасын ве огренсин. Инсан ичюн диний бильгилерни огренмек – ваджиптир».
Ахмад ибн Ханбаль имамы бойле деген эди: «Инсан Намазны эда этмек ичюн, Оразаны тутмакъ ичюн, Зекят бермеге борджлу огъан Зекятны бермек ичюн ве Шариатнынъ (Ислям Дини) башкъа суаллерини ерине кетирмек ичюн диний бильгилер алмакъ керек». О айтты ки, инсан буны бильмек керек!
Хадислерни бильген башкъа алимлер бойле айткъан эдилер: «Акъыл-балигъ яшына кельген ве рухий джеэттен хаста олмагъан эр бир мусульман, эркек ве къадын, сербест ве эсаретте олгъан фарз олгъан темизлик мерасимлерни (таhараh), Намаз ве Оразаны эда этмек меджбурдыр. Эр бир мусульман бу бильгилерни огренмек керектир. Айны вакъытта эр бир мусульман ашлардан, ичимликлерден, урбадан, джинсий мунасебетлерден, акъ-укъукъ ве мал-мульк талапларындан онъа элял ве харам олгъан шейлерни бильмек керектир. Бу суаллерде джаиль олмакъ мумкюн дегиль, бу хусусиетлернен багълы бильгилер (диний боюн борджу) мытлакъа огренме ёлунен билинмек керектир».
Бу себептен, севгили мусульман къардашым, илимли, кениш бильгили ол – алим я да бильги алгъан талебе ол, амма башкъа бириси олма.
Имам ʻАлий ибн Абу Талиб (Аллаh онъа мерхамет этсин) имамы Кумейль ибн Зиядкъа бойле деген эди:
"احْفَظْ مَا أَقُولُ لَكَ، الْقُلُوبُ أَوْعِيَةٌ خَيْرُهَا أَوْعَاهَا، النَّاسُ ثَلَاثَةٌ فَعَالِـمٌ رَبَّانِيٌّ، وَمُتَعلِّمٌ عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ، وَهَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ كُلِّ نَاعِقٍ يَمِيلُونَ مَعَ كُلِّ رِيحٍ لَمْ يَسْتَضِيئُواْ بِنُورِ الْعِلْمِ". اهـ
«Айткъанларымны акъылынъда тут. Юреклер – савутлардыр, олардан энъ яхшы сойлары – озюнде чокъ бильгилер сыгъдыргъан сойларыдыр. Инсанлар учь чешит олалар: 1) ʻалим-раббаний (бири-бири артындан бильгилерни алгъан ве оларны системли шекильде аз бильгиден чокъ бильгиге къадар акътаргъан); 2) диний джеэттен тасиль алгъан ве къуртулыш ёлуны бильген; 3) алт севиеде олгъан инсанлар (макъсадлары олмагъан джаиль быралкъылар, серсерий, аваре), эр бир сесли къычырманынъ, эр бир ельнинъ уфюрмесининъ артындан кеткен, бильги ышыгъынен айдынланмагъан джаиль кутьле».
Севгили мусульманлар! Озюнъизге дикъкъатлы олунъыз, чюнки инсан алим оларакъ догъмай, бу себептен эр биримиз диний бильгилерни алмакъ керекмиз. Севгили Пейгъамберимиз Мухаммад ﷺ бунынъ акъкъында бойле деген эди:
"إِنَّمَا الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ"
Манасы: «Акъикъатен, бильги акътарма, теслим этме ёлунен алыныр (оджадан талебеге акътарылыр, теслим этилир)».
Яни диний тасиль – бу бильгилернинъ агъыз агъыздан керчек, акъикъий оджадан – алимден акътарылмасыдыр. Бу оджа да озь бильгилерни акъикъий оджаларнынъ агъызындан алмалыдыр. Бу зынджыр ич узюльмейип, Пейгъамберимизнинъ ﷺ сахабелерине къадар девам эте. Сахабелеримиз де озь бильгилерни Пейгъамберимиз Мухаммадден ﷺ ала эдилер.
Динимиз акъикъий менбагъа ве бильги акътарылмасынынъ узюльмеген зынджырына саиптир. Бу бир инсан тарафындан уйдурылгъан шей дегильдир.
Не языкъ ки, озюни алим деп тюшюнген алим «урбасына» кийинген чокъ инсанлар пейда олды. Олар озьлерини Динни бильген инсанлар оларакъ таныталар ве инсанларны адаштыралар, янълыш фикирлерге кетирелер. Акъикъатен исе, олар озь уйдурма ве хаяллары пешинден ве шейтан яраштыргъан шейлер артындан кетелер. Бу инсанлар диний суаллерде бильгили олмайып, озь фикирлерини акътаралар ве бойледже озьлери янълыш фикирде олып, башкъа инсанларны да адаштыралар
Бу озь башына огренгенлерден Къур`анны окъугъан ве Аетнинъ керчек манасыны догъру анъламагъан инсанлар бар, яни олар янълыш манагъа инандылар.
Бунынъ себеби – шейтан о инсаннынъ «хаялий гъалебесини» яраштырды, дюльбер косьтерди, оны «алдатыджы мувафакъиетинен» джельп этти ве оны «гъалебелерге» провокация этти. Нетиджеде, бу инсан озю де ич бир шей дуймайып, шейтаннынъ аркъасындан кетти ве шу Аетнинъ догъру олмагъан, манасы башкъа Аетке къаршы олгъан манагъа инанды. Бойле инанч Къур`анда бар олгъан шейлернинъ инкярына кетире, демек ки, бу Мукъаддес Къур`анда айтылгъан шейлер янълыш тюшюнмек демектир. Бу да Къурандаки акъикъатынынъ инкяры сайыла. Инсаннынъ исе бойле вазиетке тюшкенинден хабери биле ёкътыр.
Имам Ат-Тирмизий Пейгъамберимиз Мухаммаднинъ ﷺ бойле Хадисини ривает этти:
"مَنْ قَالَ فِي الْقُرْءَانِ بِرَأْيِهِ فَقَدْ أَخْطَأَ وَلَوْ أَصَابَ"
Манасы: «Ким Къур`аннынъ манасы акъкъында озь фикрине коре (бильгиси олмайып) айта, онынъ сёзлери диний къаиденен бир кельсе биле, о кене де хата япты, гунях къазанды».
Пейгъамберимиз Мухаммад ﷺ бойле деди:
"مَنْ أَفْتَى بِغَيْرِ عِلْمٍ لَعَنَتْهُ مَلَائِكَةُ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ"
Манасы: «Ким бильгиси олмайып, диний нетидже чыкъарса, оны Кок ве топракънынъ Мелеклери лянет этелер». Бу Хадисни Ибн ʻАсакир ривает этти.
Диний бильгилерни озьлери огренгенлер арасында диний къаидени бегенмегенлер бар ве олар о къаидени хаяллары сызгъан къаидеге денъиштирелер, озь фикрине коре нетиджелер чыкъаралар, я да бирисининъ тарафыны туталар ве бойледже башкъа бильгилерни озю огренген инсан огюнде ялтакъланалар. Бу пек къоркъунч бир хата ве янълыш фикирдир. Аллаh бизни бойле къоркъунч белялардан къорчаласын!
Бу себептен, севимли мусульманларымыз, сизге тенбиемиз олсун! Бойле инсанлардан узакъ олунъыз, олардан диний дерслерни алмагъа сакъынынъыз, керчектен, бу учурымгъа ве белягъа алып кеткен ачыкъ ёлдыр.
Бойле инсанларнынъ сыкъ-сыкъ телевизор экранларында корюнмеси я да буюк топланты ве конференцияларда чыкъыш япмалары сизинъ динъкъатынъызны чекмесин ве янълыш ёлгъа кетирмесин.
Диний бильгилерни шубели инсанлардан алманъыз, тек бильгисини акъикъий алимден алгъан, о алим де озь бильгисини акъикъий алимден алгъан ве диний бильгилер акътарылмасында бу зынджыр ич болюнмейип, тап Пейгъамберимиз Мухаммадге ﷺ кеткен инсанлардан огренинъиз. Имам хафиз Ан-Науауий (Аллаh онъа мерхамет этсин) бойле айткъан эди:
لَا يَـجُوزُ اسْتِفْتَاءُ غَيْرِ الْعَالِـمِ الثِّقَةِ
Манасы: «Диний нетидже чыкъарылмасы ичюн акъикъий алимден гъайры башкъа инсанларгъа хитап этмеге ясакътыр».
Бильги алма ёлу бильгиси олгъан оджасыз, китап окъумакънен керчеклешмей. Чюнки саляфий алимлери (Мухаммад Пейгъамбер ﷺ заманындан биринджи учь асырнынъ мусульман алимлери) диний илимлерни акъикъий алим оджа олмайып, тек китаплар вастасынен огренмеге сакъынмагъа керек олгъаныны айта эдилер. Улу саляфий алимлери бойле озь башына огренгенлерден дерс алмамагъа тенбиелей эдилер. Олар бойле айта эдилер:
"لَا تَقْرَؤُواْ الْقُرْءَانَ عَلَى الْـمُصْحَفِيِّينَ وَلَا تَأْخُذُواْ الْعِلْمَ مِنَ الصُّحُفِيِّينَ"
Манасы: «Къур`анны озь башына окъумагъа огренгенлерден – Къур`анны огренменъиз ве диний бильгилерни китап окъума ёлунен топлагъанлардан да бильги алманъыз».
Къур`анны мустакъиль шекильде окъумагъа озь башына огренгенлерни алимлер «мусхафий» оларакъ адландыра эдилер, яни Къур`анны оджасыз ве тап Пейгъамберге ﷺ алып баргъан зынджырсыз огренгенлер демек.
Олар диний бильгилерни китап окъума ёлунен мустакъиль шекильде озьлери огренгенлер ичюн «сухуфий», яни оджадан бильги алмагъан китапчы деп адландырылалар.
Севимли мусульманлар! Озь Дининъиз ичюн къайгъылы олунъыз! Билинъиз ки, Ибн Сирин, Аллаh онъа мерхамет этсин, айткъан эди:
أَنَّ هَذَا الْعِلْمَ دِينٌ فَانْظُرْ عَمَّنْ تَأْخُذُ دِينَكَ
Манасы: «Акъикъатен, бу илим – Диннинъ озюдир, бу себептен Дининъизни кимден огренгенинъизге дикъкъат этинъиз».
Сизден эр биринъиз буны акъылында тутсын, бу сёзлернинъ терен манасыны анъласын ве чешит китапларны оджасыз, мустакъиль шекильде окъуп, озюни гъайып этмесин! Бильгилерни акъикъий оджалардан алынъыз. Бильги алма ёлунда сабырлы олунъыз. Ич бир заман озюни адалетсиз ве алдатыджы шекильде Дин бильгирлери оларакъ таныткъан инсанлар киби олманъыз!
Аллаhым эпимизге къуртулыш ёлунда олмагъа насип этсин, сизден эр биринъизге проблемлеринъизнинъ енгиль ве икметли чезильмесини берсин ве сыкъынтыларынъыздан ляйыкъ чыкъыш ёлуны косьтерсин.
Бу сёзлернен мен Къадир Аллаhтан меним ве сизинъ гуняхларынъызны афу этмеси ичюн Дуʻа` этем.
هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِي وَلَكُمْ
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، والصلاةُ والسلامُ على سيِّدِنا محمد الصادِقِ الوَعْدِ الأَمينِ وعلى إِخْوَانِهِ النبيِّين والمُرسَلين. ورَضِيَ اللهُ عن أُمَّهاتِ المُؤمنين وآلِ البيتِ الطَّاهِرِين وعن الخُلَفَاءِ الرَّاشِدين أبي بكرٍ وعمرَ وعُثْمانَ وعليّ وعن الأَئِمَّةِ المُهْتَدِين أبي حنيفةَ ومالكٍ والشَّافعيِّ وأحمدَ وعن الأولياءِ والصالحين. أمَّا بعدُ عِبَادَ اللهِ فإنِّي أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ العَليِّ الْعَظِيمِ فَاتَّقُوهُ.
واعْلَمُوا أنَّ اللهَ أمَرَكُمْ بِأَمرٍ عظيمٍ، أَمَرَكُم بالصلاةِ والسلامِ على نبيِّهِ الكَريمِ فقال في مُحْكَمِ تَنْزِيلِهِ: ﴿ إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهيمَ وَبَارِكْ على سيّدِنا مُحمدٍ وَعلى آلِ سيِّدِنا مُحمدٍ كما بارَكْتَ على سيِّدِنا إبراهيمَ وعلى آلِ سيدِنا إبراهيمَ في العالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ الأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالأَمْوَات
