إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَن لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ولا مَثِيلَ له ولا ضِدَّ له ولا نِدَّ له، وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وحَبِيبَنا وعظيمَنا وقائدَنا وقُرَّةَ أَعْيُنِنا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وصَفِيُّهُ وحبيبُهُ صَلَوَاتُ اللهِ وَسَلاَمُهُ عَلَيْهِ وَعَلَى كُلِّ رَسُولٍ أَرْسَلَه. الصلاةُ والسلامُ عليكَ سيِّدي يا رسولَ الله. الصلاةُ والسلامُ عليكَ يا سيِّدي يا صاحِبَ الذِّكرَى يا أبا القاسِم يا أبا الزَّهْراءِ يا محمد. أَمَّا بَعدُ عِبَادَ اللهِ، فإني أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْقَديرِ القائلِ في مُحْكَمِ كتابِه:
﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾
Бу дюньяны Озь Къудретинен яраткъан, бизлерге джан ве рызыкъ берген, сынъырсыз, мекянсыз, къусурсыз олгъан Аллаhу Та'алягъа хамд-у сеналар олсун! Аллаhнынъ энъ севимли къулы, имамларнынъ имамы, Пейгъамберимиз Мухаммад Мустафагъа салят-у селямлар олсун! Озюме ве сизге насиат этем – Аллаhтанъ къоркъунъыз, Онынъ эмреткенлерини япып харамдан къачынынъыз!
Къыйметли динъ къардашларым! Акъикъаттен бильги – бу зиядыр, диний бильгилер исе – джаилликнинъ зюльметинъден чыкъышны косьтерген ве къуртулыш ёлуны айдынлаткъан нурыдыр. Бу нурны, бизим Дюньямызгъа Аллаhу Та'алянинъ энъ эйи къулы олгъан Пейгъамберимиз Мухаммад, 'аляйhиссалям, кетирди. Онынъ пешинден бу нурны мухафаза этип бизлерге къадар кетиргенлер – Пейгъамберимизнинъ варислери олгъан ислям алимлеридир. Чюнки Пейгъамбер Эфендимиз мирас оларакъ къалдыргъан шей – илимдыр. Ве арамыздан бу ёлуны сечип динимизни огренген инсанлар да Пейгъамберимизнинъ варислери деп сайылалар. Ве, акъикъаттен арамызда энъ зенгинлер – бу энъ бильгили олгъанлардыр.
Шари'ат бильгиси инсанны эм бу Дюньяда эм Ахиретте юксельте. Чюнки бу бильгилер саесинде гунах ве хаталардан узакъ турып ве Аллаhнынъ эмирлерини ерине кетирип бу фаний омюрини мунасип бир шекильде кечиререк эбедий хаятында буюк мукяфатларгъа ляйыкъ ола.
Ве илим алмагъа тырышкъан инсанларгъа Аллаhу Та'аля гъалибе багъышлай. Къур'ан-и Керимде, Аль-Муджадалаh Суресининъ 11-джи Аетинъде шёйле буюрыла:
يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُواْ
الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
Манасы: "Аллаh, иман эткенлернинъ дереджесини юксельте, хусусан алимлернинъ. Ве, Аллаhу Та'аля япкъан эр амелинъизден хабердардыр".
Илимнинъ буюк къыйметини анълап, ислям алимлернинъ япкъан чалышмаларына сайгъы дуям, чюнки олар Пейгъамберимизден къалгъан бильгилерни парча - парча топлап, ихтиятнен озь огренджилерине акътардылар. Алимлер озь бильгилерни яваш-яваш: енгильден – зоргъа догъру ве ''агъыздан-агъызгъа'' акътара эдилер, яни там оларакъ Пейгъамбер Эфендимизнинъ огреткени киби. Ве бу тасиль тертиби асырлар боюнджа девам эте ве але даа мевджуттыр.
Пейгъамбер Эфендимиз илим ве тасиль акъкъында шёйле буюргъан эди:
يَا أيُّهَا النَّاسُ تَعَلَّمُواْ فَإِنَّمَا الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ وَالْفِقْهُ
بِالتَّفَقُّهِ وَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ في الدِّيْنِ
Манасы: "Эй Адем огъуллары! Илим алынъыз! Акъикъаттен илим догърудан-догъру оджадан телебесине акътарыла, ислям укъукъынен багълы бильгилер де догърудан-догъру агъыздан-агъызгъа бериле. Ве кимге Аллаhу Та'аля яхшылыкъ истесе – онъа дин бильгилерни багъышлай".
Мухтерем дин къардашларым! Акъикъаттен, динимизни огренип, алгъан бильгилерни башкъаларына акътармакъ – энъ фазилетли фаалиеттир, там да бу фаалиетинен, инсанлар арасында энъ эйи олгъан Пейгъамбер ве Ресуллер огъраша эдилер. Вахийлерини инсанларгъа анълаткъанда: икмет, мерхамет, юксек ахлякъны ве эльбет те алчакъ гёнъуллилик киби васыфларны косьтере эдилер. Бунынъ ичюн инсаниетке о къадар буюк файдайы кетирип олгъанлар!
Алчакъ гёнъуллилик – эр оджада мытлакъа олмасы керек олгъан васыфлардан биридир. Чюнки инсанлар алчакъ гёнъулли ве мерхаметли бир оджадан бильгилерни даа яхшы менимселер. Алчакъ гёнъулли оджа я да устазны инсанлар такъип этеджеклер ве бойлеликнен бойле бир оджа, даа чокъ бильген, факъат къаба ве кибрили олгъан оджадан чокъ даа фазла ярар кетирир. Алчакъ гёнъулли оджа мунасибетте инсанларгъа икметнен якълаша, яни афзаллыкъ косьтерип олардан даа усьтюн олмагъа ич бир вакъыт чалышмай. Там терсине о: незакетли, назик ве эдеплидир, инсанлар ве я телебелери хата япкъанда сабыр ве анълайышнен даврана. Яхшы бир оджа эр анги мевзую анълаткъанда анълашылгъан сёз ве ибарелерни къулланмагъа тырыша, чюнки эр оджанынъ дерстеки асыл макъсады озь бильгилернинъ косьтерюви дегиль де, - талебелернинъ, бу мевзую яхшы этип къаврамаларыдыр. Яхшы бир оджа озь дин къардашларыны хулюсиетнен севе, ве бу севгиси саесинде дерслерни самимиетнен алып бара ве талебелернинъ айткъан сёзлерине ве берген насиатларгъа эр вакъыт емиет берип къулакъ аса! Бундан да гъайры, алчакъ гёнъулли оджа бу Дюньядан асыл оларакъ не алмакъ истегенини яхшы биле, онынъ ичюн инсанларнынъ севгиси я да макътавы оны джазип этмей, япкъан ишлеринде ве фаалиетлеринде тек Аллаhкъа умют этип, Онданъ асыл мюкяфатны беклий. Бойле бир оджа талебелерине тек яхшылыкъ тилеп олар ичюн къасевет эте. Онынъ макъсады – инсанларны далялеттен къуртарып догъру ёлгъа къоймакътыр.
Мухтерем джемаат! Диний дерслерни бермек истеген инсанда бу васыфлар мытлакъа мевджют олмакъ керек, чюнки анджакъ бойле бир оджа Исламнынъ гузеллигини косьтеребиледжек.
Инсанларнынъ арасында энъ эйи олгъан – Мухаммад Пейгъамберимизге биле, инсанларны хакъ ёлуна кетириркен йымышакълыкъ ве икметнен якълашмагъа эмир этильди.
Къур'ан-и Керимде, ''Ан-Нахль'' Суресининъ 125-джи Аетинде шёйле буюрыла:
ٱدْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلْحِكْمَةِ وَٱلْمَوْعِظَةِ
ٱلْحَسَنَةِ وَجَـٰدِلْهُمْ بِٱلَّتِى هِىَ أَحْسَنُ
Манасы: "[Я, Мухаммад!] Инсанларны Аллаh тарафынданъ косьтерильген хакъ ёлуна икмет ве насиатнен давет эт. Музакерелерге кир – къальплерни айдынлап ве зеинлерни уяндырып - акъикъатны энъ эйи шекильде исбат эт".
Бундан да гъайры Аллаhу Та'аля Пейгъамберимизге Аш-Шу'ара суресинде шёйле эмир эткен:
وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
Манасы: "Сенинъ изинденъ кеткенлернинъ огюнде къанатларны эндир". (яни мусульманларгъа къаршы йымшакълыкъ ве икмет косьтер ве оларнен алчакъ гёнъюлли ол)
Ве акъикъаттен Пейгъамбер Эфендимиз там да бойле эди. Имамлар Ат-Тирмизий ве Аль-Байhакъий 'Убад ибн Ас-Самиттен шёйле бир Хадисни ривает эткенлер:
اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مِسْكِينًا، وَأَمِتْنِي مِسْكِينًا
وَاحْشُرْنِي في زُمْرَةِ الْمَسَاكِينِ
Манасы: "Я Робби! Мискин киби яшамагъа ве мискин киби ольмеге манъа насиб эйле. Ахирет Кунюньде де мискинлернинъ арасында олмагъа къысмет эйле".
Ибн Асир бу Хадисни тафсир эткенде, Пейгъамберимизнинъ ''мискин'' сёзю алтында алчакъ гёнъюллилик ве мютевазиликни къаст эткенини ачыкълагъан. Пейгъамберимизнинъ бу сёзлери ''мискин'', яни алчакъ гёнъюлли ве мютевази инсанларнынъ не къадар юксек мертебее саип олгъанларыны косьтере.
Юдже Аллаh, Пейгъамбер Эфендимизге хитап этабен Къур'ан-и Керимде шёйле буюргъан:
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ ٱللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا
غَلِيظَ ٱلْقَلْبِ لَانْفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَٱعْفُ
عَنْهُمْ وَٱسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِى
ٱلْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى ٱللَّهِ
Манасы: "[Я, Расулюллаh!] Йымшакълыгъынъ ве мюляимлигинъ – бу Аллаhнын мерхаметиндендир. Сен къаба ве серт олса эдинъ олар сени терк этип дагъылыр эдилер. Оларнен мерхаметли ве багъышлайджы ол, олар ичюн Аллаhтанъ мерхамет исте ве вахий вастасынен санъа берильмеген мевзуларда оларгъа акъыл таныш".
Имам Муслим шёйле бир Хадисни ривает этти:
إِنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَيَّ أَنْ تَوَاضَعُواْ حَتَّى لَا يَفْخَرَ
أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ وَلَا يَبْغِيَ أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ
Манасы: "Акъикъаттен Юдже Аллаh мютевази олманъызны, аранъыздан ич бириси озюни башкъасындан даа усьтюн корьмесин ве ич кимсе башкъасына зулум этмесин деп манъа вахий вастасынен бильдирди".
Алчакъ гёнъюллилик - илим ёлунда булунгъан талебеге мытлакъа керек олгъан бир васыфтыр. Чюнки алчакъ гёнъюллилик инсан нафсы ве алчакъ арзуларыны ятыштырып къальптеки кибирлиги ёкъ эте. Мютевазилик ве алчакъ гёнъюллилик саесинде инсан юреги ярамайлыкътан арына ве алынаджакъ бильгилерге ачыла. Бу васыфлар ярдымынен инсан озюнден даа генч ве я даа факир оджадан бильгилерини алмагъа азырдыр, чюнки онынъ асыл макъсады – огренмектыр, оджанын яшына я да маддий алына дегиль де онынъ саип олгъан бильги хазинесине бакъа. Бундан да гъайры тевазу япылгъан хайырлы амельни мукеммеллештире ве олгъан севабыны арттыра.
Имам Муслим Пейгъамбер Эфендимизнинъ бойле бир Хадис-и Шерефинъи ривает эте:
مَا زَادَ اللَّهُ عَبْدًا بِعَفْوٍ إِلَّا عِزًّا، وَمَا
تَوَاضَعَ أَحَدٌ لِلَّهِ إِلَّا رَفَعَهُ اللَّهُ
Манасы: "Аллаhу Та'аля мерхаметли къулунын шерефини ве итибарыны арттыра. Ве Аллаh ризасы ичюн мютевази олгъаныны Яратыджымы зюджельтир".
Имам Ан-Науауий бу Хадиснинъ эки ачыкъламасы бар деп буюрды:
-Аллаhу Та'аля алчакъ гёнъулли инсаныны бу Дюньяда южельтир, яни риает этмекте онъа дестек берер ве инсанлар онъа сайгъы косьтереджек.
-Алчакъ гёнъюлли инсан мютевазилиги ичюн Ахиретте буюк мюкяфат ве юксек мертебе саиби оладжакътыр.
Аллаh бизге бу дюньянынъ имтианларындан такъвалы мусульманларгъа якъышыр бир шекильде кечмек ичюн кучь-къувет берсин ве гуняхларымызны афу этип, Дженнетке азапсыз кирмеге насип эйлесин!
هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِي وَلَكُمْ
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، والصلاةُ والسلامُ على سيِّدِنا محمد الصادِقِ الوَعْدِ الأَمينِ وعلى إِخْوَانِهِ النبيِّين والمُرسَلين. ورَضِيَ اللهُ عن أُمَّهاتِ المُؤمنين وآلِ البيتِ الطَّاهِرِين وعن الخُلَفَاءِ الرَّاشِدين أبي بكرٍ وعمرَ وعُثْمانَ وعليّ وعن الأَئِمَّةِ المُهْتَدِين أبي حنيفةَ ومالكٍ والشَّافعيِّ وأحمدَ وعن الأولياءِ والصالحين. أمَّا بعدُ عِبَادَ اللهِ فإنِّي أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ العَليِّ الْعَظِيمِ فَاتَّقُوهُ.
واعْلَمُوا أنَّ اللهَ أمَرَكُمْ بِأَمرٍ عظيمٍ، أَمَرَكُم بالصلاةِ والسلامِ على نبيِّهِ الكَريمِ فقال في مُحْكَمِ تَنْزِيلِهِ: ﴿ إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهيمَ وَبَارِكْ على سيّدِنا مُحمدٍ وَعلى آلِ سيِّدِنا مُحمدٍ كما بارَكْتَ على سيِّدِنا إبراهيمَ وعلى آلِ سيدِنا إبراهيمَ في العالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ الأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالأَمْوَات