الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى نَبِيِّهِ الْكَرِيمِ وَعَلَى ءَالِهِ وَأَصْحَابِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ، عِبَادَ اللهِ أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَظِيمِ
Бу дюньяны Озь Къудретинен яраткъан, бизлерге джан ве рызыкъ берген, сынъырсыз, мекянсыз, къусурсыз олгъан Аллаhу Таалягъа хамд-у сеналар олсун!
Аллаhнынъ энъ севимли къулы, имамларнынъ имамы, Пейгъамберимиз Мухаммад Мустафагъа салят-у селямлар олсун!
Озюме ве сизге насиат этем – Аллаhтанъ къоркъунъыз, Онынъ эмреткенлерини япып харамдан къачынынъыз!
Сайгъылы мусульманлар! Инсаннынъ догъум анындан итибарен онъа багъышлангъан омюр вакъты кери акъмагъа башлай. Омрюмизнинъ къыймети пек буюктыр, амма не языкъ ки инсанларнынъ чокъусы бунынъ къыйметини бильмейип вакъытларыны бош шейлерге сарф этелер. Заман исе, бизим онынъ къыйметини анълап муим шейлерге сарф этеджегимиз кюнюни беклемий – бизге берильген муддет, сув дайын акъып кете! Бир бакъамыз Джамада Ас-Санияh айы янъы башлана бир даа бакъкъанда исе коремиз ки энди ай сонъу якълаша. Санки даа туневин джюма намазны къылдыкъ, бир бакъамыз ярын энди кене джюма кюню – ве бойле анъларда вакътымызнынъ не къадар тез кечкенини анълаймыз. Ве бойлеликнен бутюн омрюмиз акъып кечеджек сайгъылы джемаат! Бу дюндьягъа алданып вакътыны муим шейлерге сарф этмеген инсан, Ахирет Кюнюньде къоллары бош оларакъ тириледжек.
Ривает этильгенине коре Имам 'Али шёйле буюргъан эди:
اليَوْمَ العَمَلُ وَغَدًا الحِسَاب
Манасы: "Бугунь - амеллер, ярын – эсабет".
Бугунь – бу, бу дюньяда бизлерге берильген омюр. Яшагъанымыз муддетче мюмкюн олгъаны къадар чокъ хайыр ишлерни япып ебедий хаятымызгъа азырланмакъ керекмиз. Ярын исе – бу, бу хаятта япкъанларымыз ичюн эсабет береджегимиз - Ахирет Кунюдир.
Пейгъамбер Эфендимиз, буюргъан эди ки: Ахирет Кунюнде эр инсан дёрт шей, яни: озь омюри, озь бедени, озь бильгилери ве озь мулькиети ичюн джевап береджектир. Яни, эр инсан омюрини насыл кечиргенини, беденини къаерде къуллангъаныны, зарури диний бильгилерни алып алмагъаныны, ве оларгъа коре яшап яшамагъаныны ве мал-мулькны къаерден къазангъаныны ве неге арджагъаныны акъкъында соруладжакътыр. Бутюн бу суаллер озь вакътыны насыл кечиргенине багълыдыр.
Юдже Аллаh Къур'ан-и Керимде, "Аль-Хашр" Суресининъ 18 Аетте шёйле буюрды:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ ءامَنُوا اتَّقُوا اللهَ
وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ
Манасы: "Эй иман эткенлер – такъвалы олунъыз, ве бакъыныз Ахирет Куню ичюн озюнюзге не азырладынъыз".
Бунданъ гъайры бир чокъ инсан буюк ниметлеринъден олгъан сагълыкъ ве яшлыкънынъ къыйметини бильмейлер. Пейгъамбер Эфендимиз, бизлерни тенбиелеген эди:
اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ: شَبَابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ
وَصِحَّتَكَ قَبْلَ سَقَمِكَ وفَرَاغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ
وَحَيَاتَكَ قَبْلَ مَوْتِكَ وَغِنَاكَ قَبْلَ فَقْرِكَ
Манасы: "Шу беш шейден истифаде этмеге тырыш, та ки оларнынъ ерине башкъа беш шей кельмегенджез:
- Къартлыкъ кельмегенджез, генчлигини къуллан
- Хасталыкъ кельмегенджез, сагълыкъны къуллан
- Мешгъуллик кельмегенджез, бош вакътыны къуллан
- Факирлик кельмегенджез, зенгинлигини къуллан
- Олюм санъа етишмегенджез, озь омрюни къуллан".
Бу Хадисни Имам Ахмад ривает этти.
Яшлыкъ – эбедий хаятымызгъа бириким япмакъ ичюн пек яхшы вакъыттыр. Яшлыкъта олгъан къавий хафыза саесинде диний бильгилени даа къолай шекильде огренебилемиз, яшлыкъта олгъан кучь ве гъайрет саесинде даа фазла яхшылыкъ япыпып даа чокъ севап къазанабилемиз. Факъат чокъусы ичюн бу вакъыт о къадар тез ве сездирмеден кече ки, нетиджеде пек аз инсан заманнын къыйметини вакътында анълап оны энъ яхшы шекильде къулланмагъа етише. Генджликте инсан ''я, даа яшым, огюмде даа чокъ вакътым бар – эр шейге етиширим''-деп тюшюне, къарлыкъта исе ''о къадар вакътым бар эди, такъатым бар эди, сагълыгъым бар эди - кешке оларны даа муим шейлерге арджаса эдим''- деп айта. Шуны ич бир вакъыт унутмамакъ керек сайгъылы джемаат! Эр кечкен куннен, эр кечкен йылнен берабер, ахирет хаятымызда эбедий аманлыкъны къзанмакъ ичюн саип олгъанымыз кучь, сагълыкъ, авес ве башкъа ниметлеримиз азлаша. Къур'ан-и Керимде бунын акъкъында "Ар-Рум" Суресининъ 54 Аетинде шёйле буюрыла:
اللهُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ
مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا
وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ
Манасы: "Юдже Аллаh сизлерни кучьсюз оларакъ ярата. Зайыфлыкътан сонъра сизлерге къуввет багъышлай, сонъра исе къуввет ерине такъатсызлыкъ ве чал сачларны бере. Аллаhу Та'аля истегении ярата. Акъикъаттен О, – асыл Къудрет саибидир ве Аллаh, – эр шейни биле".
Керчектен, корюнмеген ниметлеримизден бириси де – сагълыкътыр, чокъумыз сагълыкънын асыл дегерини анджакъ оны гъайып эткен сонъ анъламая башлай. Хасталыкъ инсанны фельч эте, ве бутюн истеклерни, арзуларны ве хаяллерни иришильмез къалдыра. Бош вакътымыз исе гизли бир телюке ташый – оны догъру ве хайрылы ишлернен толдурмасакъ о яманлыкънен толаджакътыр.
Пейгъамберимиз бу мевзуда буюргъан эди:
نِعْمَتَانِ مِنْ نِعَمِ اللهِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا
كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغُ
Манасы: "Аллаhнын бизлерге багъышлагъан шейлернинъ арасында, чокъусы инсан эки ниметнинъ къыйметини бильмийлер ве керек олгъаны къадар оларгъа дикъкъат этмейлер, бу эки нимет – сагълыкъ ве бош вакъыттыр".
Саляфилер, вакътынын догъру къулланувына пек буюк эхимиет бере эдилер, о деврининъ буюк алимлерденъ бири олгъан – Хасан Аль-Басрий айткъан эди:
أَدْرَكْتُ أَقْوَاماً كَانُواْ عَلَى أَوْقَاتِهِمْ أَشَدَّ
مِنْكُمْ حِرْصاً عَلَى دَرَاهِمِكُمْ وَدَنَانِيرِكُمْ
Манасы: "Ойле миллетлерге растекельдим ки, олар озь вакътына о къадар эхимиет бере эдилер ки сиз озь динар ве дирхемлерине о къадар эхимийет бермейсизнъиз".
Адалетли хукюмдарларындан олгъан 'Умар ибн 'Абдуль-'Азиз шёйле айткъан эди:
إِنَّ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ يَعْمَلاَنِ فِيكَ فَاعْمَلْ فِيهِمَا
Манасы: "Кечкен эр кунь ве эр гедже санъа багъышлангъан омюр вакътыны алалар, ве о вакъыт бир даа къайтмаджакъ. Онынъ ичюн оларны озь хайырына къуллан".
Пейгъамбер Эфендимиз, бизлер ичюн шёйле буюрды:
عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّكَ مَيِّتٌ وَأَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ
فَإِنَّكَ مُفَارِقُهُ وَاعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّكَ مُلاَقِيهِ
Манасы: "Не къадар чокъ яшасан да, кенеде оледжексин. Севгенинъ ким олурса олсун, кенеде кунь келеджек ве ондан айырыладжакъсын. Ве не япаджакъсан яп – онынъ эсабетини илля береджексинъ".
Ислям, вакътымызнын къыйметини анъламагъа огрете. Динимиз, оны бошкъа арджамамамызны ве гунах ишлемек ичюн къайбетмемеге чагъыра.
Пейгъамберимиз бир Хадис-и Шерефинъде буйюргъан эди:
بُورِكَ ِلأُمَّتِي في بُكُورِهَا
Манасы: "Сабанынъ саарь вакътында уяныкъ олмакъта – меним умметим ичюн берекет бардыр".
Мухтерем мусульманлар! Заман ерине ич бир шей кечмий, яни бош кечкен бир саатимизни энде ич бир вакъыт толдурып оламайыкъ!
Къур'ан-и Керимде шёйле буюрыла:
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَأَن لَّمْ يَلْبَثُواْ إِلاَّ سَاعَةً مّنَ النَّهَارِ
Манасы: "Къыямет кунюньде Аллаhу Та'аля инсанларны тирильтип топлагъаны вакъыт, оларгъа бу дюньяда кечиргенлери омюр – бир саат киби келеджектир".
Ич бир вазиетте бугюн япып оладжагъымыз ишлерни "ай ярын" я да "сонъра" япарым деп япманъыз. Куньделик хаятта буюк Имам Аль-Газалийнинъ берген насиатнен риает этмек керекмиз:
عَلَيْكَ بِالتَّنْظِيمِ، وَإِيَّاكَ أَنْ تَعْمَلَ بِمَا
اتَّفَقَ كَيْفَمَا اتَّفَقَ بَلْ عَلَيْكَ بِالتَّنْظِيمِ
فَبِالتَّنْظِيمِ تَظْهَرُ بَرَكَةُ الْوَقْتِ
Манасы: "Бутюн ишлерни белли бир тертипнен яп. Ич бир вакъыт оларны незаретсиз, озь акъымына быракъма, там терси эр вакъыт низамнен арекет эт – чюнки низамда вакътынын берекети корюне".
Къыйметли дин къардашларым!
Эр анынызнынъ къыйметини билинъ, чюнки о анны бир даа яшамакъ имкянымыз олмаджакъ!