Ялан

Категория: Джума хутбеси Просмотров: 2678

الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى نَبِيِّهِ الْكَرِيمِ وَعَلَى ءَالِهِ وَأَصْحَابِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ، عِبَادَ اللهِ أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَظِيمِ

Аллаhкъа хамд олсун, О бизге ярдым ве бизни афу этсин деп, Ду’а этемиз. Бизни шерден ве яманлыкътан къорчаласын деп, Онъа ялварамыз. Кимге Аллаh Акъ ёлуны берди, ич кимсе оны бу ёлдан айырмаз. Амма кимге Аллаh Акъ ёлуны бермеди, ич кимсе оны къорчаламаз. Шеhадет этем, Аллаhтан башкъа Иляh ёкъ, Онынъ ортагъы ёкъ ве Мухаммад Аллаhнынъ къулу ве Пейгъамберидир.

Аллаhу Та'аля Къур'ан-и Керимде шойле буюрды,

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ 

Манасы: «Аллаh иман эткенлерге такъвалы олмагъа, борджларыны керек олгъан шекильде япмагъа, ясакъ олгъан шейлерден сакъынмагъа ве дюрюст олгъанларнынъ арасында олмагъа эмир этти».

Аллаhнынъ къуллары, азаларынызны ясакъ ве харам олгъан шейлерденъ къорчаланъыз. Муакъкъакъ ки, бизим омюримиз битеджек ве эр кес бу Дюньяда япкъан амеллери ичюн эсабет береджек.

Сайгъылы мусульманлар! АллаhуТа'аля бизлерге яхшылыкъ япмагъа эмир этти, ярамайлыкъны исе харам къылды. Юдже Аллаh бизлерге яхшылыкъны ве юксек ахлякъны огретмеси ичюн бизлерге севгили Пейгъамбер Эфедимизни ёллагъан. Пейгъамберимиз шойле буюргъан эди:

إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الأَخْلَاق

Манасы: «Акъикъаттен мен, юксек ахлякъ къаврамны мукеммеллештирмек ичюн ёлландым».

Юксек ахлякънын костергеси олгъан васыфларданъ бириси бу – догърулыкътыр, ве там терси энъ ярамай, игренч ве Аллаh тарафынданъ ясакъ къылынгъан васыфларданъ бириси бу - яланджылыкътыр.

Бизим заманымызда топлумда джаиллик себебинден даркъалгъан, арам олгъан белялардан бири – бу яландыр. Инсан айткъан сёзлери керчекнен келишмегенини билип кенеде айтса бу лаф ялан сайыла ве Ислам алимлернинъ айткъанларына коре, ялан шакъанен я да джиддий оларакъ айтылса биле, бу харамдыр.

Пейгъамберимиз Мухаммад, ‘алейhиссалям, деди:

لاَ يَصْلُحُ الْكَذِبُ في جِدٍّ وَلاَ في هَزْلٍ“ رواه البيهقي.

Манасы: «Не шакъанен не де джиддий оларакъ айтылгъан ялан келишмий». Буны имам Аль-Байhакъый ривает этти.

Пейгъамбер Эфендимиз, ‘алейhиссалям, айтты:

إِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إِلىَ الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إِلَى الْجَنَّةِ وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللهِ صِدِّيقًا وَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إِلىَ الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّارِ وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللهِ كَذَّابًا

Манасы: «Муакъкъакъ ки, акъикъат яхшылыкъкъа кетире, яхшылыкъ исе Дженнетке. Инсан керчеклерни айткъан сонъ юксек дереджеге ирише ве дюрюстлернинъ арасына языла. Ялан – харамгъа кетире, харам исе джеhэннемге. Алдаткъан инсан исе ойле севиеге тюше ки яланджыларнынъ арасына языла». Буны имамлар Аль-Бухарий ве Муслим ривает эттилер.

Бу Хадисни ачыкълагъанда алимлер айттылар ки: догърулыкъ хайырлы, гюнахтан пак олгъан амеллерге кетире ве бу ёл Дженнетке узана. Яланджылыкъ исе гюнахкъа кетире, инсан такъвалыкъ ёлундан чыкъкъанда – бу ёл Джехеннемге кете. Башкъа тeфсирде шойле ачыкълайлар: яланджылыкъ себебинен инсан гюнахкъа ёнеле. Бу Хадиснинъ башкъ риваетинъде шойле буюрыла: «Сизлерге догърулыкъты васиет этем. Керчектенде догърулыкъ яхшылыкъкъа ёл ача, ве ич бир вазиетте ялан айтманъыз».

Ислям алимлери дедилер ки, бу Хадисте догърулыкъкъа чагъырув, яни ялан иле догъру арасынъда сечим япмакъ керек олгъанда эр ерде ве эр вакъыт догърую сечмек – бу дюрюст инсаннын макъсады ве вазифесидир. Бунданъ гъайры бу Хадис яланынъ харам олгъаныны ве ялангъа джиддиетсиздже якълашмамамыз керек олгъныны бизни тенбиелей. Чюнкю догърулыкъкъа къатий бир шекильде якълашмагъан инсан вакъыт кечтикче да чокъ ялан айтмагъа башлай ве бир кюнь инсанлар арасында яланджы оларакъ нам къазана. Онынъ ичюн тилини догърулыкъкъа алыштыргъан ве эр вакъыт керчекке эсасланып лафеткен адам инсанлар арасында дюрюст оларакъ мешхур ола.

Сайгъылы мусульманлар, бугюн яланнынъ не олгъаныны ачыкъламакъ истеймиз! Ялан – бу керчекнен келишмегенини билип кенеде айтылгъан сёзлердир. Пейгъамбер Эфендимиз ялан айтмагъа ясакълады ве бунынъ къоркъунч сонучлары акъкъында бизлерни тенбиеледи, чюнки ялан башкъа гунахларгъа кетире ве бир чокъ инсаннын элякъ олмасына себеп олгъан!

Урьметли джемаат! Базы ялан чешитлери буюк гунах саиля, базылары исе кичик гунах саиля ве кимерси ялан чешитлери куфур оларакъ сайылмакътадыр. Эгер айтылгъан ялан нетиджеде мусульмангъа зарар кетирмеген олса ве куфурнен багълы олмаса – бу дайын ялан, чокъусы вакъыт кичик гунах сайыла. Амма бунъа кичик гунах деп дикъкъат этмемек – янълыштыр. Чюнки шуны унутмамакъ керек – буюк дагълар биле кичик ташларданъ ибареттир.

Бунынъ акъкъында Пейгъамбер Эфендимизнинъ шойле Хадис-и Шерифи бардыр:

Манасы: «Ич бир вазиетте кичик гунах ишлеменъиз! Акъикъаттен, кичик гунахларнынъ мисалини дагъдан вадийге тюшкен халкъта коремиз. О халкътан олгъан эр инсан янында бир дал кетире эди ве кетиргенлери даллар оларгъа отьмек пиширмек ичюн етти. Кичик гунахлар топланып инсанны телеф этелер».

Бу Хадисте кичик гунахлар акъкъында бахис этиле. Бундан анълаймыз ки кичик гунахлар буюк гунахларгъа кетирелер, хусусан чокъча япылгъан ве сыкъ сыкъ текрарлангъан кичик гунахлар.

Амма эгер айтылгъан ялан себебинен мусульмангъа зарар кетирильсе бу ялан энди буюк гунах сайыладжакътыр. 

Ялан – гунахтыр сайгъылы мусульманлар! Мыскъыл я да инсанларны кульдюрмек ичюн айтылса биле! Пейгъамберимиз шойле буюргъан эды:

Манасы: «Кульдюрмек макъсадынен инсанларгъа ялан айткъан кишини - агъыр бир джеза беклий».

Онынъ ичюн якъынларымызны ве этрафтакилеримизни ялан айтмакънын харам олгъаныны акъкъында тенбиелемек ве хатырлатмакъ керекмиз сайгъылы джемаат, бильхасса апрель айында. Не языкъ ки земаневий вакъытта апрель айында бир чокъ инсан алдатманын гунах олгъаныны унутып шакъаларны ялан устюнде къуралар. Ялан айткъан сонъ да ''Апрель девамында кимсеге инанма'' – деп айталар. Динимизде ойле бир шей ёкътыр, Шари'атымызда ''акъ ялан'' я да ''зарарсыз ялан'' – деп бир шей ёкътыр, эм апрель айында эм башкъа бир вакъытта инсанларны къандырмакъ, алдатмакъ бу харам ве гунахтыр. 

'Абдур-Рахман ибн Абу Ляйля тарафынданъ ривает этильген Хадис-и Шерефинъде шёйле бир адисе анълатыла: бир кунь сахабелер Пейгъамбер Эфендимизнен берабер ёлгъа чыктылар ве тыныш алмакъ ичюн бир ерде токътадылар. Анда сахабилерденъ бириси юкълап къалды ве бир къач киши онынъ янына келип сездирмеден онынъ окъларыны чыкъаргъанлар.  О сахабе уянгъан сонъ абдрады ве теляшланды, къалгъанлары исе кульмеге башлагъанлар. Онданъ сонъ Пейгъамбер Эфендимиз олардан ''Сизни кульдурген шей недир?'' – деп сорады, олар исе : ''Пек муим бир шей дегиль, биз бу адамнынъ окъларыны чыкъардыкъ о исе теляшланды''. Сонъра Пейгъамбер Эфендимиз шёйле буюрды: ''Бир мусульмангъа башкъа бир мусульманны къоркъутмакъ ясакътыр''

Урьметли дин къардашларым! Текрар хатырлатайым, ялан – харамдыр, айтмакънынъ себеби шакъа я да инсаннын кейфинин котерюви ве кимсеге корюнген зарар берильмесе биле. Пейгъамбер Эфендимиз буюргъан эди:

إِنِّي لَأَمْزَحُ وَلَكِن لَا أَقُولُ إِلَّا حَقًّا

Манасы:  «Акъикъаттен, мен де шакъа япам, лякин о эснада керчектен башкъа биршей айтмайым».

Коргенимиз киби ярары олгъан вакъытта Пейгъамберимиз де шакъа япа эди, амма шакъаларында да тек керчеклерни айта эди ве ялан къулланмаз эди.

'Абдуллаh ибн Аббас'данъ шёйле сёзлер ривает этиле:

Манасы: «Шу дёрт васыфкъа саип олгъан киши – гъалиптыр, бу васыфлар шунлардыр: дюрюстлик, алчакъ гёнъюллилик, юксек ахлякъ ве миннетдарлыкътыр».

Мухтерем динъ къардашларым ! Озлеримизни ве башкъаларны яландан къорчалайыкъ!

Аллаhу Та'аля бильгилеримизни арттырсын ве тиллеримизни гунахтан сакъласынъ деп Ду'а этемиз. Яратыджымыз джюмлемизнинъ иманны къорчаласын ве бу дюньядан тёвбенен кетмеге насип эйлесин ин ша Аллаh.