Эт махсулатлары

Категория: Джума хутбеси Просмотров: 1335

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَهْدِيهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَن يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَن يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَن لاَ إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ولا مَثِيلَ له ولا ضِدَّ له ولا نِدَّ له، وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وحَبِيبَنا وعظيمَنا وقائدَنا وقُرَّةَ أَعْيُنِنا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وصَفِيُّهُ وحبيبُهُ صَلَوَاتُ اللهِ وَسَلاَمُهُ عَلَيْهِ وَعَلَى كُلِّ رَسُولٍ أَرْسَلَه. الصلاةُ والسلامُ عليكَ سيِّدي يا رسولَ الله. الصلاةُ والسلامُ عليكَ يا سيِّدي يا صاحِبَ الذِّكرَى يا أبا القاسِم يا أبا الزَّهْراءِ يا محمد. أَمَّا بَعدُ عِبَادَ اللهِ، فإني أُوصِيكُمْ وَنَفْسِيَ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْقَديرِ القائلِ في مُحْكَمِ كتابِه:

﴾ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿

Юдже Аллаhкъа хамд олсун! Онъа тенъ ве ошагъан ич бир шей ёкъ. Аллаh кяинатны ич бирисининъ ярдымы олмайып яратты. Эбедий Яратыджыгъа хамд олсун, О къусурсыз, сынъырсыз, акъылнен тасавур этильмеген, тараф ве мекян яратылмаздан эвель бар эди. Аллаhкъа ич бир шей ошамай, О эр шейни эшите ве коре.

Ресуллерден ве Пейгъамберлерден энъ улу ве шерефли олгъан Мухаммад ‘аляйhиссалям ‘Абдуллаhнынъ огълуна салят ве селям олсун. Эписи онынъ несилине ве сахабелерине де селямлар олсун. Эм де башкъа бутюн Пейгъамберлерге салят ве селям олсун.

Екяне Яратыджыгъа такъвалы ве итаатлы олмагъа эр кесни давет этем. Эр вакъыт Шари‘атны кутьмек ве Ахирет кунюне азырланмакъ керек. Шу куню акъикъий итикъады олмагъан инсанларгъа мал, пара ве балалары ярдым этип оламазлар.

Мукъаддес Къур`анда («Аз-Зумар» Суреси, 9 Аетте) буюрыла:

 قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ

Манасы: «Айт [Эй, Мухаммад!]: «Бильген ве бильмеген тенъ олурмы?!».

Бу Аетте диний бильгилер акъкъында айтыла, чюнки тек олар адамгъа акъикъатны янълыштан айырмагъа ве хаталарны япмайып, къуртулыш ёлдан кетмеге ярдым эте.

Языкъ ки, кимерси инсанлар джаиль олгъанлары ичюн алдаталар ве Аллаh ясакъ эткенине элял дейлер. Меселя, пара къазанмакъ ичюн, адамлар Шари‘атта харам олгъан шейни элял деп айталар. Амма джаиль алыджылар да Шари‘аткъа махсулат уя я да уймай бакъмайлар. Шимдики заманда бу актуаль проблема эт махсулатлаырнен да багълы.

Мукъаддес Къур`анда («Аль-Ма`идаh» Суреси, 3 Аетте) буюрыла:

حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ

Манасы: «Ольген айван, къан, домуз эти, Аллаhтан башкъасынынъ адына кесильген, богъулгъан, урулып ольдюрильген, юкъарыдан юварланып ольген, бойнузлашып ольген ве йыртыджы айван тарафындан парчалангъан айванларнен, путлар узерине кесильген айванлар сизге харам этильди».

Пейгъамбер Мухаммад, ‘алейhиссалям къайсы эт элял ве къайсы харам эм де айванны насыл кесмели ве насыл айван ольген сайыла анълатты. Мусульман, христиан я да еуди кескен айваннынъ этини ашамакъ мумкюн. Эгер айванны мусульман соя, о айта: «Бисмилляh, Аллаhу Акбар». Айваннынъ трахея, къан дамарларыны, аш ёлуны бирден кесмек ичюн, пычакъ кескин олмалы. Тырнакъ я да кемикнен кесильмез.

Ольген айваннынъ этини ашамакъ харамдыр. Меселя: тёпеден йыкъылып, богъулып, эзилип ольген я да токнен ве кутюр предметнен ольдюрильген айван. Вахший айванларнынъ (къашкъар, арслан ве къаплан) ве къушларнынъ (къартал, къыргъый ве башкъалары) этини ашамакъ ясакъ. Эм де копекнинъ, эшекнинъ, къатырнынъ этини ашамагъа харам.

Меселя, базы кумес айванлары фермасында чокъча къуш ольдюрмек ичюн электрик токны къулланалар, ондан сонъ автоматик шекильде я да инсан къушнынъ богъазыны озю кесе. Электрик токны я да пневматик пыштавны айван кесмек ичюн къулланалар.

Халкъара Ислям ветеринар шурасы айванларны ольдюрмек ичюн электрик токны къулланмакъны ясакъ эттилер. Чюнки оларнынъ айткъанларына коре, токнен урулгъан сонъ айванларнынъ чокъусы богъазыны кесмектен эвель олелер. Къувейт Ислям доктор Бассам Аш-Шатий деди: «Айванларны токнен ольдюрмек Шариʻаткъа къаршыдыр.» Ондан гъайры токнен ве транквилизаторнен ольдюрильген айванларнынъ дамарларындан къан яхшы чыкъмай эм де бойле этни ашагъан инсанларнынъ сагълыгъына зарар кетире.

Эгер айванны мусульман, христиан я да еуди соймады, бу эт ашалмаз.

Эгер адам шубеленсе я да бильмесе, айван насыл кесильди, о заман бойле этни ашамакъ харам. Буны Имам Муслим джыйынтыгъында олгъан Хадис тасдикълай:

ﺇِﺫَﺍ ﺭَﻣَﻴْﺖَ ﺑِﺴَﻬْﻤِﻚَ ﻓَﺄَﺻَﺒْﺖَ ﺍﻟﺮَّﻣْﻴَﺔَ ﻓَﻮَﻗَﻌَﺖْ ﻓِﻲ ﺍﻟْﻤَﺎﺀِ ﻻَ ﺗَﺄْﻛُﻠْﻬَﺎ لأِﻧَّﻚَ ﻻَ ﺗَﺪْﺭِﻱ ﻣَﻦْ ﻗَﺘَﻠَﻬَﺎ ﺃَﺳَﻬْﻤُﻚَ ﺃَﻡِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀُ

Манасы: «Эгер сен окъны айвангъа аттынъ ве ондан сонъ о, сувгъа тюшти, бу къушнынъ этини ашамакъ харам, чюнки белли дегиль насыл себептен о къуш ольди: окътан я да сувда богъулды».

Пейгъамберимиз бойле ольген айваннынъ этини ашамагъа ясакълады, чюнки айван насыл ольди, белли дегиль. Яни айван насыл ольди шубе олса, бу айваннынъ эти де ашалмаз.

Айваннынъ кесильмеси ве эттен япылгъан махсулат Шариʻат боюнджа этильгенини бильмек биз ичюн бордждыр. Эттен япылгъан махсулатнынъ Шариʻат боюнджа япкъанына бизде ич шубе олмамакъ керек. Буны бутюн Ислям алимлери бирликте тасдикъладылар. Чюнки этте шубе олса, бойле эт ашалмаз. Амма эттен гъайры башкъа махсулатларнынъ насыл япылгъанына шубе олса, оларны ашамакъ ве ичмек ясакъ дегиль.

Яланджы алимлер айталар ки, эт элял олгъанында шубе олса, озюнъ «Бисмилляh» деп, ашамагъа мумкюндир. Бу сёзлерге тасдикъ оларакъ олар имам Аль-Бухарий ривает эткен Хадисни кетирелер. Асылында, бу Хадисте дениле ки, Пейгъамбер Мухаммад, ‘алейhиссалямдан сорагъанлар: «Якъында Ислямнынъ къабул эткен инсанлар сойгъан айваннынъ этини ашамагъа мумкюнми? Чюнки белли дегиль, олар «Бисмилляh» айтылармы?». Пейгъамбер Мухаммад, ‘алейhиссалям деди: «Озюнъиз «Бисмилляайтынъыз ве ашанъыз». ʻА`ишаh бу Хадисни бойле анълатты: «Айванны кескен адамлар якъында Ислям динини къабул эттилер ве оларнынъ мусульман олгъанларында шубе ёкъ». Яни айванны сойгъан адамлар мусульман эдилер, чюнки Имам Аш-Шафи‘ий رضي الله عنه мазhабына коре, «Бисмилляh» демеге суннеттир.

Яланджы алимлер айталар ки, аз микъдарда харам этини ашамагъа мумкюн дейлер (домуз, къан, кемик ве иляхри). Бу Мукъаддес Къурандаки Аетке къаршыдыр, чюнки анда айдын-ачыкъ айтыла ки, домуз эти харамдыр. Домузнынъ эти, ольген айваннынъ эти, кемиклери, ягъы – харам.

Шимдмки заманда “حلال” - «Халяль» язы пек чокъ расткеле, амма бу махсулат керчектен элял олгъанында шубе бар. Алыджы алгъан шейге озю месулиетлидир. Къырымда чешит тюрлю коммерция фирмалар пара къазанмакъ ичюн ялан олгъан «Халяль» сертификатыны къоялар.

Этнен ве эт махсулатларнынъ тиджаретинен огърашкъан инсанларгъа ве алыджыларгъа хатырлатамыз, Къыямет куню амеллеринъиз ичюн джевап береджексинъиз. Шу куню мал-мульк ве дюньявий зевкълар ярдым этмез, тек Аллаhкъа ве Онынъ Пейгъамберине олгъан иман ярдым этер. Кеч олмаздан эвель, бильги алынъыз ве кереги киби Шариʻатны кутюнъиз. Озь ичюн ве сизлер ичюн Аллаhтан рахмет истейим.